“Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng cho Ngày truyền thống Luật sư cách mạng Việt Nam"

Luật sư Lê Thúc Anh:Trong sự nghiệp cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi đến nhiều nước, trong đó có các nước tư bản và từ rất sớm Người đã nhận thấy vai trò của luật sư trong xã hội của các nước đó. Điều này được thể hiện trong Tuyên ngôn độc lập do Người viết và đọc trước quốc dân đồng bào ngày 2/9/1945,ở đó có trích dẫn những tư tưởng tiến bộ trong Tuyên ngôn nhân quyền của Mỹ. Tinh thần đó tiếp tục được thể hiện trong Hiến pháp năm 1946 cũng như các văn bản pháp lý khác của chính quyền cách mạng. Vị thế của luật sư là rất quan trọng trong xã hội dân chủ nên ngay sau khi thành lập nước, Người đã ký Sắc lệnh số 46/SL ngày 10/10/1945 thành lập đoàn thể luật sư. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân quyền, về quyền công dân, về nhà nước pháp quyền rất rõ ràng. Người đã biết chọn lọc những tinh hoa của xã hội loài người, không máy móc là cái gì của chế độ cũ để lại đều xóa bỏ. Hoạt động của nghề luật sư ở Việt Nam có những thời kỳthăng trầm, nhưng kể từ sau Đổi mới năm1986, nghề luật sư ngày càng được quan tâm, thể hiện tính kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh qua Sắc lệnh 46/SL.

Nghề luật sư đã xuất hiện ở Việt Nam từ lâu, nhưng trong chế độ mới thì khó có ngày nào lại có ý nghĩa như ngày 10/10/1945 vì nó liên quan đến sự ra đời của nghề luật sư ở nước ta. Trong chiến tranh, chúng ta cũng có nhiều tấm gương luật sư hy sinh để bảo vệ nền độc lập cho dân tộc. Khi đó có nhiều ý kiến, chẳng hạn như tại sao không lấy ngày thành lập Liên đoàn? Nhưng phải lấy ngày 10/10 là ngày truyền thống mới mang được ý nghĩa, bởi nó là dấu mốc đầu tiên, viên gạch đầu tiên do Chủ tịch Hồ Chí Minh gây dựng. Đại hội đại biểu lần thứ nhất năm 2009 thành lập LĐLSVN là sự kiện lớn của giới luật sư, thể hiện ý nguyện chung để tập hợp rộng rãi luật sư cả nước bảo vệ công lý. Đó là sự kiện quan trọng và là mốc son của giới luật sư, nhưng ngày truyền thống cần mang ý nghĩa khái quát hơn. Thực ra việc thành lập Liên đoàn cũng là tiếp tục thực hiện mong muốn của Hồ Chí Minh, được thể hiện qua Sắc lệnh số 46/SL, do đó phải chọn ngày 10/10. Không vinh dự nào bằng, khi mà chỉ sau một tháng tám ngày kể từ khi đất nước giành được độc lập, giới luật sư đã được quan tâm, có văn bản thành lập. Đó là truyền thống đáng quý cần được ghi nhớ, phát huy- điều mà khó có tổ chức, đoàn thể nào cũng có được.

P/V:Quá trình đề xuất cho đến khi Thủ tướng ban hành Quyết định số 149/QĐ-TTg về việc lấy ngày 10/10 là Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam đã diễn ra như thế nào, thưa ông?

Luật sư Lê Thúc Anh: Khi đưa ra ý định chọn ngày 10/10 là Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam cũng có ý kiến của một số người có trọng trách cho rằng, ngày 10/10 là Ngày giải phóng Thủ đô, là ngày có ý nghĩa lớn, vậy tại sao LĐLSVN mới thành lập lại chọn đúng ngày này. Lúc đó, chính UBND thành phố Hà Nội cũng có ý kiến về điều này. Nhưng chúng tôi cho rằng, Ngày giải phóng Thủ đô không chỉ có ý nghĩa lớn với riêng Thủ đô Hà Nội, mà còn đối với cả nước, đối với lịch sử. Đây là sự kiện đặc biệt, đánh dấu 8 năm kháng chiến, kết thúc bằng chiến dịch Điện Biên Phủ thành công, tiến tới giải phóng miền Bắc, trở thành hậu phương lớn để giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Đó là sự kiện trọng đại, thiêng liêng.

Còn ngày 10/10/1945, tại sao Chủ tịch Hồ Chí Minh lại chọn ngày này để ký Sắc lệnh số 46/SL (?). Tôi nhớ không nhầm thì vào ngày 10/10/1929, Tòa án thực dân Pháp (tại Vinh) đã tuyên tử hình nhà yêu nước Nguyễn Ái Quốc (sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh) và vào năm 1931 khi bị giam ở Hương Cảng, Bác đã được Luật sư Lôdơbi và các cộng sự đem hết tâm huyết, trí tuệ, quên cả nguy hiểm để bảo vệ Bác thành công. Bác chọn ngày 10/10 là có ý nghĩa như vậy, chứ không phải ngẫu nhiên. Chính Bác Hồ là người đã đặt nền móng cho Ngày truyền thống luật sư cách mạng Việt Nam.

Thậm chí, lúc đó cũng có một số người e ngại, cho rằng việc lựa chọn ngày 10/10 của LĐLSVN khó có thể trở thành hiện thực, nhưng bản thân tôi vẫn có niềm tin. Để khẳng định cho việc này, lúc đó LĐLSVN đã tranh thủ ý kiến của các Đoàn luật sư và Hội đồng Luật sư toàn quốcđã có nghị quyết về việc này. Bên cạnh đó, trong các buổi làm việc với các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, LĐLSVN đã có báo cáo và được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng rất ủng hộ về đề xuất của LĐLSVN. Đối với giới luật sư, lúc đó có thể nói mọi người đều lấy làm tự hào và đồng tình ủng hộ.

Sau khi đề xuất và có ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, LĐLSVN lại phải tiến hành lấy ý kiến của các Đoàn luật sư và trong đề nghị của mình có sự phân tích về mục đích, ý nghĩa của việc chọn ngày 10/10, rồi báo cáo với các cơ quan chức năng. Chính vì những đề xuất thuyết phục và với sự quan tâm, giúp đỡ của các cơ quan có trách nhiệm nên đã được Thủ tướng chấp thuận, ban hành Quyết định số 149/QĐ-TTg lấy ngày 10/10 là Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam.

P/V:Theo ông, Ngày truyền thống 10/10 có ý nghĩa như thế nào đối với giới luật sư và hoạt động cải cách tư pháp hiện nay?

Luật sư Lê Thúc Anh: Sau khi có Quyết định số 149/QĐ-TTg, LĐLSVN đã tổ chức rất trọng thể công bố Quyết định này vào năm 2013 và đích thân Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đến dự, phát biểu. Sự kiện này cùng với quá trình hoạt động của LĐLSVN sau một nhiệm kỳ đã giúp cho vai trò, vị thế của LĐLSVN, các Đoàn luật sư và giới luật sư ở Việt Nam được nâng lên. Nếu trước đây, không ít người vẫn coi luật sư chỉ là cái bóng, thậm chí có người còn không phân biệt được giữa luật sư và luật gia. Nhưng qua quá trình một nhiệm kỳ và đặc biệt là từ sau khi chúng ta có ngày truyền thống gắn với quyết định sáng suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ ngay sau ngày giải phóng nên hình ảnh, tiếng nói của giới luật sư đã được nâng lên ở nhiều mặt. Nhiều nội dung liên quan đến hoạt động bào chữa, luật sư được đưa vào khá cụ thể, rõ ràng trong Hiến pháp, các văn bản luật và trong các hoạt động xã hội đều có vai trò của luật sư. Đặc biệt, trong cải cách tư pháp, vai trò và vị thế của luật sư được đề cao. Luật sư trước đây nằm trong bổ trợ tư pháp, nhưng sau này luật sư được xác định là một thực thể khá độc lập trong tố tụng và hoạt động lập pháp. Điều này được phản ánh trong báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp. Còn nói như Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thì trong tố tụng, tòa án, kiểm sát và luật sư phải là kiềng ba chân.

Thời gian qua, giới luật sư cả nước đã có nhiều hoạt động tích cực đáng được ghi nhận trong xây dựng, phổ biến, tuyên truyền pháp luật; phát hiện và tham gia giải quyết oan sai; hoạt động trợ giúp pháp lý, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho những người yếu thế cũng như các quyền hành nghề chính đáng của luật sư. Đặc biệt, LĐLSVN còn tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước trong việc bảo vệ chủ quyền bằng pháp lý. Riêng LĐLSVN, cùng với công tác tổ chức, hoạt động ngày càng hiệu quả của các ủy ban, đơn vị trực thuộc, đã xây dựng được Bộ quy tắc đạo đức ứng xử nghề nghiệp luật sư, tham gia có trách nhiệm và có nhiều đóng góp vào các nhiệm vụ chung của đất nước.

P/V: Là Chủ tịch đầu tiên của LĐLSVN và có thời gian dài gắn bó với hoạt động luật sư, ông có điều gì muốn sẻ chia, gửi gắm đối với công tác của LĐLSVN và giới luật sư cả nước nhân Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam 10/10?

Luật sư Lê Thúc Anh: Nhân Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam, tôi rất vui mừng và tự hào về những bước phát triển của nghề luật sư ở nước ta. LĐLSVN, các Đoàn luật sư đã tập hợp được các luật sư trong một mái nhà chung để cùng nhau bảo vệ công lý. Qua quá trình vừa qua đã cho thấy, vị thế của LĐLSVN, của giới luật sư Việt Nam được Đảng, Nhà nước, các cấp chính quyền, nhân dân và bè bạn quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.

Tôi mong rằng, các luật sư tiếp tục phát huy những truyền thống, ưu điểm của mình và khắc phục những thiếu sót. Cần thấy được công lao của Bác Hồ bằng việc học tập tấm gương đạo đức tư tưởng của Người để hành nghề luật sư, trong đó phải giữ được tâm trong sáng, vì công lý bảo vệ đến cùng và không thể bị thế lực nào cản phá làm chùn bước. Tôi cũng mong rằng, LĐLSVN, các Đoàn luật sư và giới luật sư luôn đoàn kết, gắn bó, ngày càng có nhiều hoạt động hiệu quả, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Đặc biệt, các luật sư cần sẵn sàng bảo vệ những người nghèo, yếu thế - điều mà vừa rồi đã có nhiều luật sư làm rất tốt. Làm sao để cộng đồng thấy được luật sư là chỗ dựa tin cậy của người dân khi họ gặp phải những vấn đề liên quan đến pháp luật.