Luật sư Nguyễn Văn Chiến – Người đi ngược chiều gió

Lời giới thiệu trên trang web nguyenchien.vn dường như đã thâu tóm được toàn bộ bản chất của nghề luật sư, làm nhụt chí những người sợ rủi ro, và khuyến khích những ai có lòng can đảm và ý chí hơn người. Từ đây, tôi hình dung rõ hơn về Luật sư Nguyễn Văn Chiến, người sở hữu trang web này. Câu chuyện trong nghề của anh không có gì khác, ngoài những chuyến đi ngược chiều gió thổi…
Luật sư Nguyễn Văn Chiến tốt nghiệp đại học vào năm 1987, đúng sau đại hội “đổi mới” của Đảng. Nhìn qua nhìn lại, thấy bạn bè đều đã “ấm chỗ” trong các cơ quan nhà nước, cử nhân ngành luật không khỏi nao núng khi phải đứng trước sự lựa chọn khá khó khăn: tự thân vận động, quyết chí theo nghề, hay rẽ sang một hướng khác để được nhà nước bảo trợ về đồng lương? May thay, những vụ án thời kì mới xóa bỏ bao cấp đã cuốn chàng thanh niên vào con đường mà số phận đã dành sẵn cho anh.
Bảo vệ người yếu thế
Đến giờ, Luật sư Nguyễn Văn Chiến vẫn chưa quên vụ án minh oan cho Nguyễn Thị Chiến ở Thanh Oai (Hà Tây trước đây). Thân chủ của anh bị tòa án huyện kết tội “Vu khống” và phạt tù giam. Bị cáo chống án kêu oan và tiếp tục mời luật sư bào chữa tại cấp phúc thẩm. Câu chuyện của bị cáo là câu chuyện “tình ngay, lý gian”: Nguyễn Thị Chiến từng di cư vào Nam theo chồng. Khi chồng chết, chị trở về quê, mua lại nhà của Ủy ban. Tiền đã giao, nhà đã nhận, khi chị Chiến đang tiến hành sửa nhà thì dân quân đến, buộc phải dừng lại với lý do “chưa thanh toán hết tiền”. Chị Chiến làm đơn khiếu nại lên huyện, trình bày sự thật là đã trao toàn bộ tiền cho Chủ tịch. Nhưng không có ghi âm, không có giấy tờ viết tay, không có bất kì một thứ gì chứng minh việc “tiền trao cháo múc” trong âm thầm này. Kết quả, chị Chiến lại bị tố cáo ngược về tội Vu khống và bị kết án 18 tháng tù.
Biết rõ đây là án oan, nhưng không có gì làm bằng chứng, khác gì “con kiến kiện củ khoai”? Luật sư Nguyễn Văn Chiến lập luận: Nếu chị Chiến đến tận Ủy ban đưa tiền cho Chủ tịch, thì thế nào cũng phải có người nhìn thấy. Ít ra cũng là bác bảo vệ, bởi vì bảo vệ là người đóng cửa, mở cửa Ủy ban, biết rõ việc ai đến, ai đi. Đúng là cái kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra. Luật sư đã tìm được nhân chứng duy nhất trong vụ án trao tiền không văn tự này: bác bảo vệ tên là Xoay, nguyên thương binh phục viên.
Một chiều mùa đông mưa lạnh thấu xương. Luật sư Nguyễn Văn Chiến từ Hà Nội phóng xe lên Hà Tây, tìm đến ngôi nhà của bác bảo vệ, kể về nỗi oan ức của một công dân đang cần bác làm nhân chứng trước tòa. Sự thật như luật sư dự đoán: bác Xoay đã nhìn thấy chị Chiến vào Ủy ban như thế nào, chị đưa bọc tiền gói trong giấy báo lớn ra làm sao. Đúng lúc đó, người con trai cả của bác mở cửa bước vào nhà. Nghe rõ câu chuyện, anh hiểu rằng sự thật cần được bảo vệ, và cùng với luật sư động viên cha nói lên sự thật.
Một năm sau, tại phiên xử cấp phúc thẩm – TAND tỉnh Hà Tây đã thận trọng kiểm tra chứng cứ mới, chấp nhận Luận cứ bào chữa của luật sư và tuyên bố bị cáo Nguyễn Thị Chiến không phạm tội. Vụ án khép lại, nhưng ít ai biết rằng, để bảo vệ người yếu thế, mọi chuyện không chỉ đơn giản có vậy. Nhân chứng trong vụ án oan này đã bị Chủ tịch Uỷ ban cho người khống chế, đe dọa đày đi Dốc Cun ở Hòa Bình, đóng đinh thuyền vào đầu, buộc nhân chứng đổi lời khai. Nếu không có sự đồng hành đầy nhiệt huyết của luật sư, nếu nhân chứng không phải là người đã từng hi sinh một phần xương máu nơi chiến trường, thì có lẽ, Nguyễn Thị Chiến suốt đời mang một vết nhơ về việc phải ngồi tù vì tội “Vu khống”. Vấn đề không chỉ nằm ở 18 tháng tù mà sinh mệnh chính trị và khối tài sản của chị sẽ không còn thuộc về chị nữa.
Tưởng công lý đã được thực thi, thì người bị án oan sẽ được yên ổn. Không ngờ, trong lễ Kỉ niệm 1 năm thành lập Đoàn luật sư thành phố Hà Nội, khi đang được xướng danh tôn vinh, Luật sư Nguyễn Văn Chiến chợt nhìn thấy bóng dáng của người từng mang tội “Vu khống”. Thêm một câu chuyện thấm đẫm nước mắt, buộc anh phải vào cuộc: Nguyễn Thị Chiến đã đi khỏi Thanh Oai vì địa phương không cho nhập khẩu. Chị Chiến không ngờ lại thêm một lần nữa mất hết quyền công dân vì “phép vua thua lệ làng”. Con cái thất học vì không có hộ khẩu tại địa phương. Chị dắt díu con cái lưu lạc lên Vĩnh Phúc, và nhờ luật sư giúp đỡ, đòi lại quyền lợi chính đáng cho mẹ góa con côi.
Động viên thân chủ không nhụt chí
Nếu như vụ án của chị Nguyễn Văn Chiến là vụ án căng thẳng vì sự đe dọa về bạo lực thì vụ án “tham nhũng Kim Anh Chức” lại là vụ án gây mệt mỏi tinh thần, bởi vì chính thân chủ cũng muốn buông xuôi. Trần Văn Tân, nguyên Giám đốc Cty TNHH Đông Nam Á – Nam Định bị khởi tố bị can và truy tố hai tội: “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản XHCN” và “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản công dân”. Vụ án kéo dài gần 3 năm, hồ sơ trả đi trả lại; công ty bị tố cáo lâm vào tình trạng phá sản; mẹ già và anh chị em bị cáo cũng chán nản, bỏ cuộc; vợ bị cáo không chịu nổi áp lực, bỏ đi Ba Lan; luật sư bị đe dọa, xúc phạm. Bản thân bị cáo cũng tỏ ra hoang mang, tuyệt vọng, nhiều lúc buông xuôi đến mức muốn để mọi chuyện theo ý trời, không buồn cung cấp chứng cứ cho luật sư. Chính Luật sư Nguyễn Văn Chiến lại phải là người vào thăm nom, động viên thân chủ không được gục ngã, để họ đủ niềm tin đòi lại công lý.
Suốt mấy năm ròng, Luật sư Nguyễn Văn Chiến đã gắn bó với con đường quen thuộc từ Hà Nội lên Phú Thọ. Một mình không biết bao nhiêu chuyến đi đi về về để thu thập chứng cứ. Có đêm, xe của anh bị đứt xích. Đường vắng tanh, hàng quán không còn hoạt động, anh phải gõ cửa nhà dân, mượn đèn dầu, lọ mọ tự nối xích rồi đi tiếp.
Khi tòa Phúc thẩm tuyên bố Trần Văn Tân không phạm tội, bị cáo ngồi lặng người, không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Một lúc sau, bị cáo hỏi luật sư Nguyễn Văn Chiến để kiểm tra lại xem mình có nghe nhầm không. Ba năm sống trong tuyệt vọng, mất hết tài sản, mất cả người bạn đời, anh không tin là còn có ngày hôm nay. Nước mắt nhạt nhòa, anh mượn điện thoại của Luật sư, gọi về thông báo cho gia đình.
Có rất nhiều vụ án nổi tiếng mà Luật sư Nguyễn Văn Chiến tham gia, nhưng anh lại thích nói về những thân phận bé nhỏ như Nguyễn Thị Chiến và Trần Văn Tân. Bởi vì, với anh, thành công không quan trọng ở thành tích lớn nhỏ, mà ý nghĩa ở chỗ nó giúp anh có được tình yêu và lòng nhiệt huyết với nghề. Gian khổ bao giờ cũng xuất hiện trên mỗi bước đường của luật sư, nhưng những băn khoăn thủa ban đầu trong việc lựa chọn giữa một công việc êm ấm, nhàn hạ với một công việc nhiều gió chướng như nghề luật sư đã không còn nữa. Chân anh chọn một lối này…
Đừng gọi luật sư là thầy cãi
Hơn 20 năm kinh nghiệm trong nghề, với những lập luận chắc chắn của mình, Luật sư Nguyễn Văn Chiến đã bổ sung vào hồ sơ cá nhân rất nhiều thành tích mà một bài báo không thể kể hết. Anh tâm sự: “Tôi đã minh oan cho nhiều số phận, đã cứu sống nhiều người thoát khỏi án tử hình, đây là hạnh phúc lớn nhất mà nghề mang lại. Nhưng đừng gọi các luật sư là thầy cãi, thầy cò. Gọi như thế là không đánh giá đúng vị trí của luật sư”.
Anh nói, trong tiếng Pháp, từ dùng chỉ luật sư (Maître) có hàm ý tôn trọng, nó có nghĩa là bậc thầy, là người làm chủ tình thế. Luật sư là người thầy biện hộ, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho thân chủ và lẽ phải. Sự thật, thì Luật sư Nguyễn Văn Chiến xứng đáng được gọi là bậc thầy trong nghề của mình.Anh đã tham gia giảng dạy khóa đầu tiên của học viện Tư pháp (sau này là trường đào tạo luật sư). Thời đó, không có giáo án, người đứng trên bục giảng phải tự thiết lập giáo án bằng chính kinh nghiệm trong quá trình hành nghề của mình. Những câu chuyện “đi ngược chiều gió” của anh là bài học thực tiễn sâu sắc nhất, hơn bất kì những lý thuyết sách vở nào. Chính anh là người khởi xướng “Quỹ đào tạo Luật sư tài năng” tại học viện Tư pháp, và bản thân anh trích ½ số tiền giảng dạy để góp vào quỹ này.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến thường xuyên tham gia các cuộc hội thảo, đóng góp ý kiến vào nhiều văn bản luật, nghị định, thông tư, tham gia các cuộc phỏng vấn, giải đáp pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong những sự kiện gây nóng và xôn xao dư luận, ảnh hưởng đến tâm lý của nhân dân như hiện tượng công bố vỡ nợ, đề án Hạn chế phương tiện giao thông, Nghị quyết bổ sung phí lưu hành phương tiện giao thông cá nhân…, tiếng nói của những luật sư giỏi như Nguyễn Văn Chiến đã góp phần giúp cho các nhà soạn thảo văn bản luật nhìn lại văn bản mà họ ban hành, đồng thời làm yên lòng dân. “Đăng ký xe qua nhiều chủ, thoáng nhưng không để hở”, “Phạt xe không chính chủ: cần phân biệt rõ trách nhiệm của hai chủ thể”… là những bài báo mang tính thời sự nóng hổi của một luật sư tâm huyết với nghề, được đông đảo nhân dân đồng tình ủng hộ.

Tại Công ty Luật Nguyễn Chiến, Giám đốc Nguyễn Văn Chiến vẫn đều đặn cùng nhân viên thực hiện công tác trợ giúp pháp lý, phổ biến, tuyên truyền pháp luật cho nhân dân. Anh tâm sự: “Công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật hiện nay còn hạn chế. Nhiều người bảo chúng tôi làm thế khác nào muối bỏ bể. Nhưng tôi không nản. Nếu mình bắt đầu từ ngày hôm nay, thì mai sau con cháu mình mới có điều kiện nhân rộng ra toàn xã hội. Hôm nay tôi tuyên truyền cho một người, ngày mai người ấy tuyên truyền cho một người khác, và một người khác nữa, như thế cũng là hạnh phúc lắm rồi”. Đừng gọi luật sư là thầy cãi, mà phải gọi họ là những người tiên phong.

* Luật sư Nguyễn Văn Chiến: Phó chủ tịch Liên đoàn Luật sư VIệt Nam, Ủy viên Ban thường vụ; Chủ nhiệm Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội; Giám đốc Công ty Luật TNHH thực hành Luật Nguyễn Chiến.

* “Một luật sư đúng nghĩa phải có đủ 3 yếu tố: kiến thức luôn cập nhật, trau dồi; kinh nghiệm, kĩ năng nghề nghiệp; tận tâm với khách hàng và công việc (đó chính là đạo đức nghề nghiệp)” (Luật sư Nguyễn Văn Chiến)

* Với hơn 25 năm hành nghề kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn và tranh tụng Hình sự, Luật sư – Giám đốc Nguyễn Văn Chiến và đội ngũ luật sư của Công ty Luật Nguyễn Chiến đã trực tiếp bào chữa và tham gia tư vấn hàng ngàn vụ án, vụ việc đạt hiệu quả cao. Các luật sư đã bào chữa vô tội, minh oan cho hàng trăm người dân và các cán bộ, chủ doanh nghiệp bị bắt giam, truy tố oan sai trên khắp các tỉnh trong cả nước. Tại Việt Nam, đội ngũ luật sư của Luật Nguyễn Chiến là một trong số ít những sự lựa chọn hàng đầu trong lĩnh vực tư vấn và tranh tụng Hình sự.